Concentraties HCH in het Twentekanaal
In het Twentekanaal zijn de waarden van de giftige stof HCH weer zo laag als voor de piek in 2024.
In 2024 bevatte het water van het Twentekanaal bij Hengelo verhoogde waarden van de giftige stof HCH. Die zijn afkomstig van de voormalige Stork-Chemie-locatie die aan het kanaal ligt. De verhoogde waarden zijn zeer waarschijnlijk veroorzaakt door de baggerwerkzaamheden in het kanaal. Rijkswaterstaat heeft daarom vorig jaar samen met de betrokken instanties het Twentekanaal ‘doorgespoeld’. Daardoor gingen de waarden naar beneden. De waarden HCH zijn nu weer zo laag als voor de piek in 2024. De sliblaag heeft zich hersteld na het baggeren. Het water voldoet echter nog niet aan de Kader Richtlijn Water (KRW).
Onderzoeksbureau Tauw is bezig in opdracht van de gemeente en Rijkswaterstaat om te onderzoeken wat er moet gebeuren om het kanaalwater wel te laten voldoen aan de Kader Richtlijn Water. Dat onderzoek is na de zomer 2025 klaar.
De antwoorden op veel gestelde vragen hierover, leest u op deze pagina.
Wat is in het Twentekanaal aangetroffen?
HCH: Hexachloorcyclohexaan. HCH is vroeger ontstaan tijdens de productie van Lindaan. Lindaan is een chloorhoudend organisch bestrijdingsmiddel dat vroeger werd geproduceerd door Stork Chemie. Nu is het verboden. HCH is in hoge concentraties zeer giftig. Door deze productieprocessen met HCH en opslag daarvan is de bodem op meerdere plekken in de regio vervuild geraakt. De verontreiniging is tussen Hengelo en Delden gemeten.
Mag ik nog vis eten uit het Twentekanaal?
Ja, op het moment dat de verhoogde waardes aan HCH in het Twentekanaal bekend werden, was het nog onbekend of er gevolgen waren bij visconsumptie, daarom is toen het advies gegeven om geen vis uit het Twentekanaal te eten. Rijkswaterstaat heeft daarna opdracht gegeven aan het Wageningen Marine Research (WMR) om onderzoek te doen naar HCH in vissen. Het WMR heeft in de zomer van 2024 rode aal, brasem en snoekbaars uit het Twentekanaal gevangen en daarna chemisch geanalyseerd. Rijkswaterstaat heeft het rapport van WMR voorgelegd aan de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De NVWA heeft aangegeven geen risico’s te zien bij het eten van vis uit het Twentekanaal. Wij sluiten ons aan bij dit advies.
Is het drinkwater nog veilig?
Drinkwaterbedrijf Vitens pompt geen oppervlaktewater direct op uit het Twentekanaal voor de drinkwatervoorziening. Iedereen in de regio kan dus schoon en gezond drinkwater blijven gebruiken.
Mag ik zwemmen in het Twentekanaal?
Wat zwemmen betreft geldt het advies dat altijd geldt: zwem alleen in water dat is aangewezen als officiële zwemwaterlocatie. Daar is geen scheepvaart wat gevaar kan opleveren en het water wordt er regelmatig getest op allerlei ongewenste stoffen. Kijk voor meer informatie op www.zwemwater.nl.
Mag ik nog wel roeien of varen op het Twentekanaal?
Ja, dat mag.
Zijn de beken van en naar het Twentekanaal ook vervuild met HCH?
Het Waterschap Vechtstromen heeft de toevoer van het Twentekanaal aan lokale beken afgesloten, omdat het kanaalwater nog niet voldoet aan de Kader Richtlijn Water.
Wie is bevoegd gezag over deze verontreiniging?
Tot 2002 was de provincie bevoegd gezag over de verontreiniging op het voormalige Stork Chemie terrein. Zij hebben eind vorige eeuw de locatie onderzocht en hebben in 2001 de urgentie bepaald. Vanaf 2002 is de gemeente Hengelo bevoegd gezag geworden voor onder andere HCH-verontreinigingen. Metingen in het Twentekanaal worden gemonitord door Rijkswaterstaat die de waterkwaliteit beheert.
Zijn er HCH-locaties gesaneerd?
Vanaf 2002 heeft de gemeente samen met Rijkswaterstaat en een gespecialiseerd ingenieursbureau onderzoek gedaan naar de HCH-verontreiniging op het voormalige Stork Chemie terrein en een bijpassende saneringsmethode op deze locatie. Eerst is geprobeerd door middel van het oppompen en zuiveren van het grondwater te voorkomen dat verontreinigd grondwater het Twentekanaal instroomt. Dat werkte niet goed genoeg.
Daarop is onderzoek gedaan naar een andere methode. Tijdens dit onderzoek is naar voren gekomen dat HCH op natuurlijke wijze afneemt door bacteriën in de sliblaag in het Twentekanaal. Op die manier zijn de waarden aan HCH die in het Twentekanaal terecht komen, laag genoeg om geen gevaar te vormen. Deze waarden worden daarnaast ook lager door verdunning in het Twentekanaal naarmate het water verder stroomt.
Deze manier van natuurlijke lozing via de waterbodem (nawabo) is afgesproken tussen de gemeente Hengelo, Rijkswaterstaat en de eigenaar van het terrein. De eigenaar van het terrein is namelijk verantwoordelijk voor de verontreiniging in de bodem, de gemeente Hengelo is hier de toezichthouder op.
